در نخستین ماه های سال ۱۳۶۰ شهید یوسف کلاهدوز قائم مقام وقت فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، طرح شکست حصر آبادان را که توسط شهید حسن باقری طراحی شده بود ، به شورای عالی دفاع ارائه داد . پس از تصویب طرح و هماهنگی با نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و نیروهای تحت امر سپاه پاسداران ، چگونگی انسجام و نحوه ادغام نیروها ، همچنین نام حمله ، روز و ساعت آن مشخص شد.
موقعیت جغرافیایی زمین و طرز گسترش و آرایش یگان های ارتش عراق درمنطقه به گونه ای بود که با یک حمله غافلگیرانه و محاصره برق آسا ، می توانست ضربه کمر شکنی به دشمن وارد سازد . فراتر از همه انگیزه هایی که برای عمل در شرق رود کارون و پاکسازی دشمن در آن منطقه به لحاظ سیاسی و نظامی وجود داشت ، نظر صریح فرمانده کل قوا ، یعنی امام خمینی مبنی بر این بود که حصر آبادان باید شکسته شود .
این فرمان پس از گذشت یک سال از آغاز جنگ و محاصره شهر ساحلی آبادان همچنان به صورت یک مسئولیت بر دوش فرماندهان و بویژه ارتشیان لشکر ۷۷ خراسان که در آن منطقه مستقر بودند ، سنگینی می کرد . سر انجام در ساعت ۱ بامداد پنجم مهرماه ۱۳۶۰ ، نخستین عملیات گسترده و مشترک ارتش و سپاه با نام ثامن الائمه و با رمز نصر من الله و فتح قریب به منظور تصرف پل های روی کارون و قطع حلقه ارتباطی نیروهای محاصره کننده آبادان آغاز شد .
پیروزی در این عملیات به معنای ورود به مرحله تازه ای از جنگ و گشودن گره کور جنگ محسوب می شد . نزدیک به ۱۳ کیلومتر از کناره رود کارون و همین میزان از کارون تا جنوب جاده ماهشهر – آبادان در اشغال دشمن بود ، به گونه ای که دو جاده اهواز – آبادان و ماهشهر – آبادان در منطقه اشغال شده قرار داشت و قسمت هایی از آن نیز در تصرف دشمن بود .
استحکامات مهمی که عراق برای پدافند در این منطقه به وجود آورده بود ، به اندازه ای به آنها قوت قلب می بخشید که تمام منطقه را با آرامش خاطر ، از دو پل قصبه و حفار و گاهی هم با یک پل دیگر تدارک و پشتیبانی می کردند .
با این وجود ، ساعت ۱۴ روز پنجم مهرماه ؛ یعنی به فاصله ۱۳ ساعت از آغاز عملیات اعلام شد که دومین پل ارتباطی دشمن با غرب کارون نیز به تصرف نیروهای رزمنده ایران در آمده است و پیشروی از همین نقطه ادامه دارد .
عراق با استعداد سه تیپ از لشگر های زرهی ۳ و ۱۱۱ ، و چهار گردان پیاده و پنج گردان توپخانه در منطقه حضور داشت . از جمله خسارات و تلفات دشمن در این عملیات ، انهدام ۹۰ دستگاه تانک و نفربر ، ۱۰۰ دستگاه خودرو ، دو پل پی . ام . پی و کشته و زخمی شدن و اسارت بیش از ۳۸۰۰ تن از نیروهای عراقی بود .
همچنین مقدار قابل توجهی تجهیزات پیشرفته از آنها به غنیمت گرفته شد که عبارت بودند از :
۱۶۰ دستگاه تانک و نفربر
۱۵۰ خودروی نظامی
۳۰ دستگاه بولدوزر
۵ قبضه توپ ۱۵۲ میلیمتری دور برد
۲ قبضه موشک انداز کاتیوشا
مقداری اسلحه سبک و سنگین و مهمات
تلفات و خسارات زیاد دشمن در طی دو روز عملیات ، به واسطه حمله سریع و شیوه تهاجم نیروهای ایرانی بود . فرماندهان ایرانی در این نبرد به سه هدف مهم دست یافتند که نشان می داد با ابتکار می توان دست به یک عملیات موفق و گسترده زد . این سه هدف عبارتند از:
۱- انهدام نیروهای دشمن
۲- آزادسازی نیروهای خودی از حلقه محاصره دشمن
۳- آماده شدن برای حمله تعیین کننده نهایی
پس از انجام موفق عملیات موفق ثامن الائمه و اعلام تبریک خبر شکست حصر آبادان به امام ، هواپیمای سی – ۱۳۰ حامل شماری از فرماندهان جنگ هنگام بازگشت به تهران سقوط کرد . در این سانحه که روز هفتم مهرماه اتفاق افتاد محمد جهان آرا فرمانده سپاه خرمشهر ، جواد فکوری فرمانده نیروی هوایی ارتش ، یوسف کلاهدوز قائم مقام فرماندهی سپاه پاسداران ، ولی الله فلاحی رئیس ستاد مشترک ارتش و موسی نامجو وزیر دفاع و نماینده امام در شورای عالی دفاع که همگی در طراحی و اجرای عملیات شکست حصر آبادان شرکت داشتند ، به همراه تنی چند از افسران و همراهان به شهادت رسیدند .
خلاصه گزارش عملیات :
نام عملیات : ثامن الائمه
زمان اجرا : ۵/۷/۱۳۶۰
مدت اجرا : ۲ روز
مکان اجرا : شرق رود کارون – آبادان
رمز عملیات : نصر من الله و فتح قریب
تلفات دشمن : ۳۸۰۰ کشته ، اسیر و زخمی
ارگان های عمل کننده : سپاه و ارتش
اهداف عملیات : اجرای فرمان امام مبنی بر شکست حصر آبادان با تصرف ۳ پل کارون و قطع حلقه ارتباطی نیروهای دشمن با یکدیگر به امید گشودن گره کور جنگ و آزاد سازی نیروهای خودی از حلقه محاصره عراقی ها
