در نخستین ماه های سال 1360 شهید یوسف كلاهدوز قائم مقام وقت فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، طرح شكست حصر آبادان را كه توسط شهید حسن باقری طراحی شده بود ، به شورای عالی دفاع ارائه داد . پس از تصویب طرح و هماهنگی با نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و نیروهای تحت امر سپاه پاسداران ، چگونگی انسجام و نحوه ادغام نیروها ، همچنین نام حمله ، روز و ساعت آن مشخص شد.
موقعیت جغرافیایی زمین و طرز گسترش و آرایش یگان های ارتش عراق درمنطقه به گونه ای بود كه با یك حمله غافلگیرانه و محاصره برق آسا ، می توانست ضربه كمر شكنی به دشمن وارد سازد . فراتر از همه انگیزه هایی كه برای عمل در شرق رود كارون و پاكسازی دشمن در آن منطقه به لحاظ سیاسی و نظامی وجود داشت ، نظر صریح فرمانده كل قوا ، یعنی امام خمینی مبنی بر این بود كه حصر آبادان باید شكسته شود .
این فرمان پس از گذشت یك سال از آغاز جنگ و محاصره شهر ساحلی آبادان همچنان به صورت یك مسئولیت بر دوش فرماندهان و بویژه ارتشیان لشكر 77 خراسان كه در آن منطقه مستقر بودند ، سنگینی می كرد . سر انجام در ساعت 1 بامداد پنجم مهرماه 1360 ، نخستین عملیات گسترده و مشترك ارتش و سپاه با نام ثامن الائمه و با رمز نصر من الله و فتح قریب به منظور تصرف پل های روی كارون و قطع حلقه ارتباطی نیروهای محاصره كننده آبادان آغاز شد .
پیروزی در این عملیات به معنای ورود به مرحله تازه ای از جنگ و گشودن گره كور جنگ محسوب می شد . نزدیك به 13 كیلومتر از كناره رود كارون و همین میزان از كارون تا جنوب جاده ماهشهر – آبادان در اشغال دشمن بود ، به گونه ای كه دو جاده اهواز – آبادان و ماهشهر – آبادان در منطقه اشغال شده قرار داشت و قسمت هایی از آن نیز در تصرف دشمن بود .
استحكامات مهمی كه عراق برای پدافند در این منطقه به وجود آورده بود ، به اندازه ای به آنها قوت قلب می بخشید كه تمام منطقه را با آرامش خاطر ، از دو پل قصبه و حفار و گاهی هم با یك پل دیگر تدارك و پشتیبانی می كردند .
با این وجود ، ساعت 14 روز پنجم مهرماه ؛ یعنی به فاصله 13 ساعت از آغاز عملیات اعلام شد كه دومین پل ارتباطی دشمن با غرب كارون نیز به تصرف نیروهای رزمنده ایران در آمده است و پیشروی از همین نقطه ادامه دارد .
عراق با استعداد سه تیپ از لشگر های زرهی 3 و 111 ، و چهار گردان پیاده و پنج گردان توپخانه در منطقه حضور داشت . از جمله خسارات و تلفات دشمن در این عملیات ، انهدام 90 دستگاه تانك و نفربر ، 100 دستگاه خودرو ، دو پل پی . ام . پی و كشته و زخمی شدن و اسارت بیش از 3800 تن از نیروهای عراقی بود .
همچنین مقدار قابل توجهی تجهیزات پیشرفته از آنها به غنیمت گرفته شد كه عبارت بودند از :
160 دستگاه تانك و نفربر
150 خودروی نظامی
30 دستگاه بولدوزر
5 قبضه توپ 152 میلیمتری دور برد
2 قبضه موشك انداز كاتیوشا
مقداری اسلحه سبك و سنگین و مهمات
تلفات و خسارات زیاد دشمن در طی دو روز عملیات ، به واسطه حمله سریع و شیوه تهاجم نیروهای ایرانی بود . فرماندهان ایرانی در این نبرد به سه هدف مهم دست یافتند كه نشان می داد با ابتكار می توان دست به یك عملیات موفق و گسترده زد . این سه هدف عبارتند از:
1- انهدام نیروهای دشمن
2- آزادسازی نیروهای خودی از حلقه محاصره دشمن
3- آماده شدن برای حمله تعیین كننده نهایی
پس از انجام موفق عملیات موفق ثامن الائمه و اعلام تبریك خبر شكست حصر آبادان به امام ، هواپیمای سی – 130 حامل شماری از فرماندهان جنگ هنگام بازگشت به تهران سقوط كرد . در این سانحه كه روز هفتم مهرماه اتفاق افتاد محمد جهان آرا فرمانده سپاه خرمشهر ، جواد فكوری فرمانده نیروی هوایی ارتش ، یوسف كلاهدوز قائم مقام فرماندهی سپاه پاسداران ، ولی الله فلاحی رئیس ستاد مشترك ارتش و موسی نامجو وزیر دفاع و نماینده امام در شورای عالی دفاع كه همگی در طراحی و اجرای عملیات شكست حصر آبادان شركت داشتند ، به همراه تنی چند از افسران و همراهان به شهادت رسیدند .
خلاصه گزارش عملیات :
نام عملیات : ثامن الائمه
زمان اجرا : 5/7/1360
مدت اجرا : 2 روز
مكان اجرا : شرق رود كارون – آبادان
رمز عملیات : نصر من الله و فتح قریب
تلفات دشمن : 3800 كشته ، اسیر و زخمی
ارگان های عمل كننده : سپاه و ارتش
اهداف عملیات : اجرای فرمان امام مبنی بر شكست حصر آبادان با تصرف 3 پل كارون و قطع حلقه ارتباطی نیروهای دشمن با یكدیگر به امید گشودن گره كور جنگ و آزاد سازی نیروهای خودی از حلقه محاصره عراقی ها
